“Temiz Kent Temiz Toplum” mu Yoksa “Temiz Toplum Temiz Kent” mi?

Başlık biraz uzun ve sanki karmaşık gibi oldu, ama anlatayım. Konuyu detaylandırabilirsem mesele anlaşılmış olacak.

Önceleri defalarca gözümüzün önünden geçmiş gitmiş nesnelere, kişilere, uyarıcılara o zamanlar pek dikkat etmemişken, günün birinde algı mekanizmamız o kadar değişik çalışır ki, bu sefer aynı nesne, kişi veya uyarıcı bizde değişik algılama ve yorumlamalara sebep olur.

Örneğin ben; yıllardır bütün belediyelerin temizlik araçlarında, afiş stantlarında, reklam çalışmalarında hatta çöp kutularında hep aynı sloganı görür, öylesine okur geçerdim: “Temiz kent temiz toplum” Ancak geçen gün, bu sloganı, altını çizerek tekrar okuyunca doğrusunun bu olmadığını, sloganda bir sakatlık olduğunu fark ettim.

Bu slogan bize ne anlatıyor bir bakalım: “Biz iyi bir belediyeyiz; sırf çevremiz, yollarımız, sokaklarımız temiz olsun diye gece-gündüz demeden temizlik yapıyoruz; temiz bir toplum için çalışıyoruz vs.” Peki, böyle bir şey mümkün mü? Yani bir belediyenin toplumu temiz kılmasının imkânı var mıdır? Toplum; ruhen, bedenen, vicdanen, ahlaken ve çevre bilinci açısından kirlenmişse belediye bunu nasıl temizleyebilir kardeşim! Temizleyemez; temizle temizle bitmez ki. Sen temizlerken daha, öbürü kirletiyor; görmüyor musun? Hâlâ aynı sloganla şirin görünmeye çalışmanın anlamı ne?

Hâlbuki her yere şu sloganı yazın: “Temiz toplum temiz kent” Yazın ki, bu slogan; çevresini, çevremizi, sokaklarımızı, dünyamızı vahşice kirleten -doğal olarak kendi de kirlenen- bazı insanlara “Yeter kardeşim, artık kirletme! Sizin yüzünüzden temiz toplum olamıyoruz.” diye bağırsın. Belki utanır da kirletmez o zaman. Sloganı bu şekliyle yazın ki, bilinçaltımıza da bu şekilde yerleşsin.

Ancak olayı sadece slogan yazmaya da indirgemeyin. Konserlere, festivallere, pratik hiçbir değeri olmayan organizasyonlara harcadığınız paraları biraz kısarak eğitim faaliyetlerine, sosyal bilinç kampanyalarına kanalize edin. Belediyelerin görevleri arasında böyle şeyler yok mu?

Neden, Avrupa gören tüm insanların ağzından hep aynı cümleler dökülür sonra? “Onların sokakları tertemiz, insanları saygılı, çocukları bile çevreye duyarlı…” Ben bunu anlamaya çalışıyorum. Sen de saygılı ol, sen de çocuğuna öğreterek gelecek nesillere aynı bilinci aktar. Engelleyen mi var? Evet, var. Çünkü hep yanlış öğretiliyor! Ya da hiç öğretilmiyor. Sloganlar yanlış, yönlendirmeler yanlış, zihniyet yanlış. Hiç öğretmeme tutumu ise apayrı ve daha büyük bir yanlış.

Evet, kesinlikle temiz kentten temiz topluma gidilemez. Çünkü toplum temiz değilse kent zaten temizlenemez. Ancak temiz toplumdan temiz kente gidilebilir. Çünkü kentin “Aman, temiz olayım da toplum da temiz olsun” diye bir bilincinin olması düşünülemez. Önce birey, sonra da toplum temiz olacak ki, kent de temiz olsun.

Ve evet, kentin de ruhu, kimliği ve bilinci vardır; ama bunları kendisi kazanamaz. Bunları kente içinde yaşayan insanlar kazandırır. Eğer o insanların ruhu, kimliği ve bilinci varsa tabi!

Olay budur.

Süleyman S. Aras

Bu yazıyı paylaş: